เอ่ยชื่อเจ้าเงาะกับรจนา เราคงทราบดีกันแล้วว่าเป็นนิทานปรัมปราที่ ล้นเกล้ารัชกาลที่ 6 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชนิพนธ์ขึ้น จนเป็นที่รู้จัก แต่มาสอดคล้องกับจังหวัดอุตรดิตถ์ ที่ ต.ทุ่งยั้ง อ.ลับแล จ.อุตรดิตถ์ มีเมืองโบราณชื่อทุ่งยั้งและเวียงเจ้าเงาะ ปรากฏชื่ออยู่ในศิลาจารึกของพ่อขุนรามคำแหงมหาราช
คนโบราณอ้างเมืองทุ่งยั้งเป็นเมืองท้าวสามลคนรุ่นสมัยคุณปู่ คุณย่า คุณทวด คุณตา คุณยาย เหล่านี้ท่านปักใจเชื่ออย่างฝังจิตฝังใจว่าขนาดใหญ่สี่เหลี่ยม กำแพงล้อมรอบวิหารในวัดก็ก่อสร้างด้วยศิลาแลงตลอดแนว
ซึ่งน่าเชื่อว่าได้สร้างมาก่อนพระร่วงเจ้าครองเมืองสุโขทัยเช่นเดียวกัน เรื่องเจ้าเงาะรจนาและท้าวสามล ก็คือเมืองทุ่งยั้งแห่งนี้ นอกจากนี้ยังมีชื่อ เวียงเจ้าเงาะ อยู่ไม่ใกล้ไม่ไกล จากวัดพระบีรมธาตุทุ่งยั้ง ซึ่งศาลเจ้าเงาะ และรจนา ตั้งอยู่หลังวัดพระบรมธาตุทุ่งยั้ง จะเป็นรูปปั้น เจ้าเงาะ กับรจนา และรูปปั้น เจ้าเงาะหรือพระสังข์ทอง ตอนถอดรูป ที่ศาลเจ้าเงาะ รจนา
มักจะมีผู้คนแวะเวียนกันมาบ่อยครั้งเพราะ ใกล้ศาลเจ้าเงาะ รจนา จะมีหลุมที่ขุดเป็นลักษณะกลมลึกมีอยู่กระจัดกระจาย ใกล้ๆกันนั้นยังมีป้าย สนามตีคลี ซึ่งปัจจุบันเป็นสนามกีฬาของโรงเรียนชุมชนวัดบรมธาตุทุ่งยั้ง และในปัจจุบัน ทางวัดพระบรมธาตุทุ่งยั้งได้จัดสร้างซุ้มประตูบริเวณด้านข้างของวัด มีรูปปั้นเจ้าเงาะ กับรจนา ยืนคนละข้างกับซุ้มประตูวัด
เคยมีคนเล่าว่า เมื่อก่อนศาลเจ้าเงาะ รจนายังไม่มี เพิ่งจะมีศาลเจ้าเงาะ รจนามาไม่ถึง 10 ปีนี้เองและจุดนี้เป็นจุดท่องเที่ยวแห่งหนึ่งของอำเภอลับแล ใครมาไม่ถึงถือว่ามาไม่ถึงเมืองเวียงเจ้าเงาะ
ณัฐวัฒน์ ราชประสิทธิ์ หน.ศูนย์ข่าวไทยนิวส์อุตรดิตถ์
พูลชัย ราชประสิทธิ์ ข่าว
